Barwa w teorii

Barwa - 1) nazywamy rodzaj promieniowania elektromagnetycznego działającego na nasze oko i ocenione przez nie w zależności od tego działania. 2) to zjawisko fizyczne, fizykochemiczne, a także fizjologiczno - psychologiczne.

Dla fizyka kolor jest rodzajem promieniowania świetlnego o określonej energii i długości fal.

[eszkola-wielkopolska.pl]

Dla fizjologa kolor jest rezultatem bodźców dochodzących do zmysłu wzroku i przekazywanych jako wrażenie mózgowi.
Psycholog bada oddziaływanie barwy na ustrój psychiczny i zachowanie człowieka.
Chemik zajmie się składem chemicznym substancji barwiących i ich właściwościami.

Filozofowie od czasów Arystotelesa uważali, że każda rzecz, przedmiot posiada jakości pierwsze i wtórne. Pierwsze jakości, jak na przykład kształt geometryczny, były przypisane do przedmiotu, wtórne występowały jedynie w postrzeganiu i był nią kolor. W 1666 roku Newton przeprowadził eksperyment, w którym rozszczepił światło na widmo barwne - siedem barw: czerwony, oranż, żółty, zielony, niebieski, indygo i fiolet. Newton też pierwszy umieścił te barwy w wykresie o kształcie koła. Goethe uważał kolor jako zjawisko psychologiczne i został poparty przez Schopenhauera.

Red Green Blue

Metoda łączenia barw:
1. addytywna (dotyczy barw świetlnych)
RGB - addytywny model barw, związany jest z emisją światła.
barwy komplementarne - ich zmieszanie optyczne daje światło białe. Są nimi czerwień, zieleń i fioletowobłękitny.

Cyan Magenta Yellow BlacK

2. subtraktywny (dotycząca pigmentów i barwników)
CMYK - jest związany z poligrafią, nadaje się do druku. Dotyczy ciał substancjalnych.

Głęboka czerń:
100%K + 60%C + 50%M + 50%Y


Odrębności pomiędzy fizykami a malarzami:
1. Fizycy operują barwami widmowymi, czystymi, malarze operują kolorami materialnymi, substancjami.
2. W pryzmacie nie występuje cały szereg barw np. brązy, barwy różowe, lila, cyklamenowe, beżowe i inne. Takie malarze uzyskują za pomocą pigmentu.

Problemem jest również nomenklatura barw, to co dla jednych jest czerwienią, dla innych może być za jasne, za ciemne. Na przykładzie czerwieni spektralnej, która np. dla Goethego jest karminem, dla Heringa purpurą, a znów Helmnoltz i Studnitz uważają taką jako coś pośredniego pomiędzy kadmium i cynobrem.


Birren przyjmuje trzy porządki barw fundamentalnych:
1. fizyczny dla barw świetlnych;
2. chemiczny dla pigmentów;
3. psychologiczny dla widzenia ludzkiego.

Czynniki kształtujące wrażenia barw:
1. ton - właściwość wrażenia wzrokowego, dzięki któremu rozróżniamy barwy czyste. Pojęcie tonu powoduje podział na dwie grupy wrażeń barwnych:
a. barwy chromatyczne (kolorowe) - wrażenia różnią się między sobą cechami jakościowymi;
b. barwy achromatyczne - różnią się cechami ilościowymi i zmianami jasności;
2. nasycenie barwy - jest taką jej właściwością jakościową, która polega na mniejszym lub większym zbliżaniu się do barwy białej, przy zachowaniu tego samego tonu. Barwy chromatyczne zbliżają się także do barwy szarej;
3. specyficzna jasność / specyficzna ciemność.


Kontrast walorowo-achromatyczny

Szary kwadrat postawiony obok czarnego kwadratu wydaje nam się jaśniejszy niż jest w rzeczywistości.

Kontrast barwny chromatyczny

Szarość w towarzystwie żółci zabarwi się w naszej percepcji barwą uzupełniającą, więc będzie błękitnawa.
Zgaszona czerwień wydaje się żywsza w towarzystwie zieleni, gdyż obie są barwami komplementarnymi.

Kontrast symultniczny

Niebieska powierzchnia przekreślona liniami czerwonymi zdaje się fioletowa.


Estetyczna psychologia barw:
jest to nasze doświadczenie z barwami np. barwy nasycone męczą oko, blade dają wrażenie wypoczynku, czerwień działa podniecająco, zieleń i błękit uspokajająco, żółty i pomarańczowy działa pogodnie i radośnie, dając wrażenie ciepła, kolory ciemne mogą przygnębiać. Barwy ciepłe przybliżają, zimne - oddalają.

Kolor jest czynnikiem dynamicznym, płynnym, zmiennym, można go umieszczać w wykresach, modelach, ale nigdy nie odda to tego, jak my go postrzegamy w rzeczywistości, w otaczającym nas świecie.

Sposoby zjawiania się koloru wg Katza:
1. Barwa powierzchniowa zwana też przedmiotową lub rzeczową, występuje na powierzchni przedmiotu, poddaje się kształtowi, przyjmuje światło i jej cechą jest materialna konkretność, którą odczuwamy.
2. Barwa wolna albo płaszczyznowa - nie jest z niczym związana, z żadnym przedmiotem, nie posiada mikrostruktury ani gęstości. W naturze oznacza to na przykład tęczę, barwy światła. Postrzegamy ją jako dwuwymiarową.
3. Barwa przestrzenna - ma pewną przeźroczystość, przez nią dostrzegamy inne rzeczy, wypełnia jednak pewną przestrzeń. Może to być zieleń wody w akwarium, biel mgły.


Oprócz wyróżnianych do tej pory barw chromatycznych (kolor) i achromatycznych (czerń i biel), Heimendahl wyróżnił trzeci krąg barw - brązy, barwy brunatne. Nie występują one w spektrum świetlnym, czyli nie ujrzymy ich po rozbiciu światła przez pryzmat. Długo odmawiano "ziemiom" autonomiczności. Jednak były od niepamiętnych czasów stosowane przez malarzy.

Zjawisko Purkiniego - przy zapadającym zmroku błękity stają się bardziej widoczne, jaśniejsze, natomiast czerwienie czy oranże robią się prawie czarne.

Kierunki w badaniach nad sztuką:
1. semantyczny - dotyczy funkcji informacyjnej dzieła sztuki;
ikonologia - metoda naukowa skupiająca badania przede wszystkim na znaczeniach zawartych w dziele, analizuje powiązania z kulturą, religią, filozofią.
2. strukturalny - dotyczą strony wizualnej sztuki, jej struktury, zajmują się estetyką dzieła sztuki.

Wynik mieszania farb, pigmentów zależy od:
- stopnia czystości farb;
- proporcji jej użycia;
- stopnia przejrzystości;
- cienkości warstw i kolejności ich nałożenia;
- gatunku spoiwa;
- rodzaju podłoża;
- struktury samego ciała barwnego (grubość cząsteczek zmielonego barwnika, a nawet ich kształt);
- światło i otoczenie.

[Na podstawie "Historii koloru" Marii Rzepińskiej, rozdziały 1, 2]

Trochę teorii, może komuś się przyda przy jakimś referacie, wypracowaniu. Nie ma to jak błysnąć wiedzą. Następny post już przygotowuję, będzie bardziej praktyczny, ponieważ znajdziecie w nim różnorodne zestawienia kolorystyczne, z życia wzięte jak i zainspirowane różnorodnymi stronami www.
Mam tygodniowe opóźnienie, z góry przepraszam. Jednak było to spowodowane czynnikami wywołanymi przeze mnie, z efektami już niezbyt mile widzianymi przez moją osobą. Bo tylko ja potrafię w trakcie pisania postu wylać na laptopa wodę :D Nie przeżył, niestety. Ale dysk się odratował! Cały dorobek 9 lat się odratował! Czujecie to?!